Dogodilo se na današnji dan

[jovuk]

Na danasnji dan me je mama rodila

Poljubac za moju mamu

[Goga]

Na današnji dan, 10. novembar


1444. U bici kod Varne, u Bugarskoj, snage turskog sultana Murata II pobedile poljsko-ugarsku vojsku kralja Vladislava III Jagjeloviča i erdeljskog vojvode Janoša Hunjadija, u srpskim narodnim pesmama poznatog kao Sibinjanin Janko. Poljski kralj Vladislav u toj bici poginuo. Poslednji pokušaj evropskih sila da odbrane Konstantinopolj od turskog osvajanja.

1493. Rođen švajcarski alhemičar i lekar Teofrast Bombast fon Hohenhajm, poznat kao Paracelzus, pisac medicinskih i okultnih dela koji je odlučujuće doprineo primeni hemije u medicini. Osnivač jatrohemije, smera u medicini kojim se svi životni procesi i bolesti objašnjavaju hemijskim reakcijama u organizmu.


1759. Rođen nemački pisac Johan Kristof Fridrih fon Šiler, u čijem delu se s poezijom prožimaju filozofija, istorija i književna teorija. Njegove drame imale ogroman uspeh, njegove balade bile najčitanije pesme u Nemačkoj, a na njegovu "Odu radosti" Betoven komponovao čuveni završni stav IX simfonije.

1796. Umrla ruska carica Katarina II Aleksejevna. Na presto došla 1762, posle dvorskog udara u kom je svrgnut, potom ubijen, njen muž Petar III. Kao pobornik prosvetiteljskih ideja, stekla veliku popularnost. Uspešno ratovala protiv Poljske i Turske i proširila teritoriju Rusije. Za vreme njene vladavine ugušen seljački ustanak pod vođstvom donskog kozaka Jemeljana Pugačova.



1891. Umro francuski pisac Artur Rembo. Najbolja dela napisao između 17. i 20. godine. Hvaljena preko mere i žestoko osporavana, njegova poezija uticala na sve poetske pravce XX veka, posebno na simboliste i nadrealiste.





1919. Rođen ruski inženjer Mihail Timofejevič Kalašnjikov, konstruktor automatske puške AK-47.

1928. Regent Japana od 1920. Hirohito krunisan za cara. Tokom njegove vladavine Japan napao Kinu, 1931. i 1937, s Hitlerovom Nemačkom 1936. sklopio Antikominternski pakt, 1940. Trojni savez s Nemačkom i Italijom. Proglasio kapitulaciju Japana 1945. Na prestolu ostao do smrti, 1989.

1938. Umro državnik i prvi predsednik turske republike Mustafa Kemal-paša Ataturk. Pod njegovim vođstvom 1922. zbačen poslednji sultan Muhamed VI, 1923. Turska proglašena za republiku.

1963. U epidemiji kolere u Indiji i Pakistanu za nekoliko nedelja umrlo više od 1.500 ljudi.

1975. Vlade SFRJ i Italije potpisale Osimski sporazum. Regulisane granice između dve zemlje, uključujući sporan deo od međe Vasi do zaliva Sveti Jernej i vode Tršćanskog zaliva.

1982. Umro Leonid Iljič Brežnjev, generalni sekretar Komunističke partije i predsednik Prezidijuma Vrhovnog sovjeta SSSR-a od 1964, kada je smenjen Nikita Hruščov. Zamenio ga Jurij Andropov.

1989. Centralni komitet Komunističke partije Bugarske smenio Todora Živkova, koji je 35 godina bio na čelu partije, a od 1971. i predsednik Državnog saveta. Vođstvo partije preuzeo Petar Mladenov. Živkov potom izbačen iz partije i optužen za korupciju.

1991. U Vukovaru počele ulične borbe pripadnika Jugoslovenske narodne armije i hrvatskih policijskih snaga. Jedinice JNA osvojile Vukovar 18. novembra.

1994. Irak priznao Kuvajt kao suverenu državu.

1995. Vojne vlasti u Nigeriji, pod optužbom za ubistvo, obesile aktivistu za prava manjina Kena Saro Vivu i osam njegovih saradnika.

1997. Predsednici Rusije i Kine Boris Jeljcin i Đijang Cemin potpisali deklaraciju kojom je okončan dugogodišnji pogranični spor dve zemlje.

2001. Umro američki pisac Ken Kesi. 1962. objavio roman "Let iznad kukavičjeg gnezda", o pobuni protiv rigidnih autoriteta, koji je inspirisao hipi-pokret 60-ih godina XX veka.

2001. Članovi Svetske trgovinske organizacije formalno prihvatili uslove za ulazak Kine u tu organizaciju.

2003. Ministri odbrane SAD i Vijetnama Donald Ramsfeld i Pam Van Tra sastali se u Pentagonu, u SAD. Prvi ministarski susret od kraja Vijetnamskog rata 1975.

2003. U Londonu umro Kanan Banana, prvi predsednik nezavisnog Zimbabvea.

2004. Vlada Republike Srpske uputila javno izvinjenje porodicama Bošnjaka stradalim u Srebrenici od 10. do 19. jula 1995, konstatujući da se u Srebrenici desio zločin velikog obima.

[Goga]

Na današnji dan 11. novembar


1331 - Umro je srpski kralj Stefan Dečanski Nemanjić, sin kralja Milutina. Tokom vladavine od 1322. osigurao je Srbiji premoć na Balkanu pobedivši Bugare u bici kod Velbužda 1330. S prestola ga je zbacio sin Dušan 1331. i držao u zatočeništvu u Zvečanu, gde je umro pod nerazjašnjenim okolnostima. Podigao je manastir Dečane, a njegova Dečanska hrisovulja dragocen je dokument sa popisom sela i stanovnika dečanskog vlastelinstva.

1405 - Umrla je srpska kneginja Milica, žena kneza Lazara Hrebeljanovića. Posle Kosovske bitke 1389. sklopila je mir s Turcima i upravljala Srbijom u ime maloletnog sina Stefana. Kasnije se zamonašila i podigla manastir Ljubostinja, gde je sahranjena kao monahinja Evgenija.

1500 - Francuski kralj Luj XII i Ferdinand Aragonski potpisali su tajni sporazum u Granadi o podeli Italije.


1821 - Rođen je Fjodor Mihajlovič Dostojevski, jedan od najvećih ruskih i svetskih književnika. Njegovo delo postalo je u XX veku neiscrpan izvor za najraznovrsnije književno-teorijske, estetičke, psihološke i filozofske studije i tumačenja. Uticao je na ukupnu evropsku i američku književnost, a posebno često su se na njega pozivali ekspresionisti u književnosti i egzistencijalisti u filozofiji ("Zločin i kazna", "Braća Karamazovi", "Bedni ljudi", "Poniženi i uvređeni", "Zapisi iz mrtvog doma, "Idiot").

1855 - Umro je danski filozof Obi Seren Kjerkegor (Aabye Soeren Kierkegaard), zastupnik antihegelijanskog pravca, kritičar hrišćanstva kao crkvene dogme i začetnik egzistencijalizma ("Ili-ili: fragmenti života", "Pojam strepnje", "Bolest na smrt", "Filozofske mrvice").

1869 - Rođen je Vitorio Emanuele III, italijanski kralj od 1900. do 1946, oženjen Jelenom, ćerkom crnogorskog kralja Nikole I. Podržao je Musolinijev režim i 1936. je proglašen carem Etiopije, a 1939. kraljem Albanije. Abdicirao je 1946. u korist sina Umberta, nadajući se da će tako spasiti Savojsku dinastiju, ali su se Italijani u junu 1946. na plebiscitu izjasnili za republiku.

1878 - Umro je crnogorski pisac i političar Stefan Mitrov Ljubiša, često nazivan "Njegošem u prozi". Prvu pripovetku objavio je 1868. i odmah postao jedan od najistaknutijih i najcenjenijih pripovedača. U njegovim pripovetkama, od kojih su najpoznatije "Kanjoš Macedonović" i "Pričanje Vuka Dojčevića" stapaju se epska legenda i realizam.

1918 - Kapitulacijom Nemačke završen je Prvi svetski rat u kojem je učestvovalo 36 država. Život je izgubili oko 10 miliona ljudi. Bezuslovna kapitulacija, prema kojoj je Nemačka morala da napusti sve okupirane zemlje na zapadu i istoku, Alzas i Lorenu i levu obalu Rajne, potpisana je u železničkom vagonu u francuskom mestu Kompijenj.

1918 - Maršal Jozef Pilsudski proglasio je nezavisnu republiku Poljsku.

1941 - S teritorije SSSR-a u Drugom svetskom ratu počelo je emitovanje programa radio stanice "Slobodna Jugoslavija".

1942 - Nemačke trupe su u Drugom svetskom ratu zaposele i neokupirani deo Francuske, pod kontrolom kvislinške vlade u Višiju. Istog dana nemačke i italijanske trupe su okupirale i francusko ostrvo Korziku.

1944 - Počela je Batinska bitka u kojoj su jedinice sovjetske Crvene armije i Narodnooslobodilačke vojske Jugoslavije u Drugom svetskom ratu, posle teških borbi 23. novembra porazile nemačke snage.

1945 - Održani su prvi posleratni izbori u Jugoslaviji na osnovu kojih je konstituisana Ustavotvorna skupština Demokratske Federativne Jugoslavije.

1952 - Džon Mulin i Vejn Džonson u Los Anđelesu su prvi put prikazali svoj izum - video rikorder.

1961 - Sovjetski grad Staljingrad je preimenovan u Volgograd.

1965 - Premijer Rodezije Jan Smit jednostrano je proglasio nezavisnost od Velike Britanije, koja je režim bele manjine proglasila ilegalnim i uvela trgovinske sankcije.

1971 - Senat SAD je ratifikovao ugovor kojim je Japanu vraćeno ostrvo Okinava, oduzeto krajem Drugog svetskog rata.

1975 - Proglašena je nezavisnost Angole, posle pet vekova portugalske kolonijalne vlasti. Prvi predsednik Narodne Republike Angole postao je Agoštinjo Neto.

1992 - Engleska anglikanska crkva je napustila vekovnu tradiciju i dopustila ženama da budu sveštenice.

1996 - Predsednik Gvatemale Alvaro Arsu je saopštio da je s gerilskim pokretom postignut sporazum o okočanju 36-godišnjeg građanskog rata u toj centralnoameričkoj zemlji.

2000 - U zapaljenoj žičari u jednom tunelu ispod glečera Kicštajnhorna u masivu Hohen Tauern, u austrijskim Alpima, život je izgubilo 159 osoba.

2000 - Stupio je na snagu Zakon o Centralnoj banci Crne Gore, čime je zaokružena monetarna vlast u Crnoj Gori, inaugurisana godinu dana ranije, uvođenjem nemačke marke u platni promet te republike.

2001 - Dan nakon prijema Kine u Svetsku trgovinsku organizaciju, član te organizacije postao je i Tajvan.

2002 - Predsednik kompanije Majkrosoft, Bil Gejts poklonio je 100 miliona dolara za borbu protiv AIDS-a u Indiji.

2003 - Bugarski predsednik Georgi Parvanov doputovao je u dvodnevnu posetu Srbiji i Crnoj Gori. On je prvi bugarski šef države koji je nakon 53 godine, zvanično posetio Beograd.

2003 - Sjedinjene Američke Države uvele su ekonomske i diplomatske sankcije Siriji, zbog podrške "palestinskom otporu izraelskoj okupaciji".

2004 - U vojnoj bolnici u Parizu umro je palestinski predsednik Jaser Arafat, koji je na čelu Palestinske oslobodilačke organizacije bio preko 30 godina. Za predsednika PLO izabran je bivši premijer Mahmud Abas.

2004 - Parlament Litvanije ratifikovao je novi Ustav Evropske unije. Litvanija je prva članica Unije koja je usvojila evropski ustav.

2005 - Umro je Briton Patrik Ličfild, jedan od najpoznatijih svetskih fotografa.

[Goga]

Na današnji dan, 12. novembar


1812. Posle povlačenja iz Moskve, ostaci Napoleonovih trupa pretrpeli teške gubitke na reci Berezini.

1833. Rođen ruski kompozitor i hemičar Aleksandar Porfirijevič Borodin, jedan od Velike petorice. Njegovo delo doprinelo razvoju ruske simfonijske i kamerne muzike. Na životno delu, operi "Knez Igor" radio 18 godina, dovršili ga Rimski-Korsakov i Glazunov, stvorivši remek-delo ruske romantične opere. Autor značajnih radova iz hemije i biohemije.




1840. Rođen francuski vajar Ogist Roden, jedan od najvećih umetnika s kraja XIX i početka XX veka. Njegovo delo objedinilo romantičarski duh i moderne težnje i uticalo na evropsko vajarstvo.



1859. Rođen srpski arhitekta Andra Stevanović, član Srpske kraljevske akademije, profesor Velike škole i Beogradskog univerziteta. Projektovao više značajnih građevina, među njima zgrade Narodnog muzeja i Akademije nauka u Beogradu.



SANU



1866. Rođen kineski revolucionar i državnik Sun Jat Sen, prvi predsednik Kine po zbacivanju dinastije Mandžu, 1911. 1905 osnovao Saveznu ligu, iz koje je nastala politička stranka Koumintang. Posle njegove smrti, 1925, vođstvo stranke preuzelo desno krilo, na čelu s Čang Kaj Šekom.

1918. Proglašena prva austrijska republika, dan posle kapitulacije Nemačke u I svetskom ratu i abdikacije cara Karla I.
1920. Potpisan Rapalski ugovor, Kraljevina Srba,Hrvata i Slovenaca, pod pritiskom Velike Britanije i Francuske, ustupila Italiji Istru, Julijsku krajinu, Zadar i ostrva Cres, Lošinj, Lastovo i Palagružu, kasnije i Rijeku.

1927. Lav Bronštajn Trocki, jedan od lidera tzv. leve opozicije u partiji, isključen iz Boljševičke partije, Staljin postao neprikosnoven lider SSSR-a. Trocki interniran u Alma Atu, 1929. prognan iz zemlje, 1940. po nalogu Staljina ubijen u Meksiku.

1933. Nacional-socijalistička radnička partija Adolfa Hitlera dobila izbore i preuzela vlast u Nemačkoj.

1942. Britanska VIII armija generala Bernarda Montgomerija u II svetskom ratu zauzela Tobruk u Libiji i zarobila najmanje 30.000 nemačkih i italijanskih vojnika.

1944. U fjordu Tromzo na severu Norveške saveznici u II svetskom ratu potopili Tirpic, poslednji veliki ratni brod nacističke Nemačke.

1948. Japanski sud za ratne zločine bivšeg premijera, generala Hidekija Tođa i šest japanskih vođa u II svetskom ratu osudio na smrt.

1955. Umro hrvatski pesnik Tin Ujević. Lrikom i boemskim životom obeležio razdoblje između dva svetska rata u jugoslovenskoj književnosti.



1956. Beogradsko pozorište Atelje 212 u adaptiranom delu zgrade Borbe izvelo prvu predstavu, "Fausta" Johana Volfganga Getea.

1969. Ruski pisac Aleksandar Solženjicin izbačen iz Saveza sovjetskih pisaca zbog žestokih kritika staljinizma u romanu "U prvom krugu". Ukazom Vrhovnog sovjeta najčuveniji sovjetski disident 1974. proteran iz SSSR-a.

1970. U ciklonu i visokim talasima u Istočnom Pakistanu, Bangladešu, život izgubilo najmanje 200.000 ljudi.

1974. Južna Afrika suspendovana iz Generalne skupštine Ujedinjenih nacija zbog politike aparthejda.

1977. Ingrid Šubert, jedna od osnivačica i liderki zapadnonemačke levičarske terorističke organizacije Bader-Majnhof, izvršila samoubistvo u zatvorskoj ćeliji.

1981. Američki spejs-šatl Kolumbija drugi put poleteo u orbitu oko Zemlje, postavši prva svemirska letelica koja je upotrebljena drugi put.

1989. Umrla španska revolucionarka Dolores Ibaruri, La Pasionarija, predsednica Komunističke partije Španije. Pripisane joj reči No pasaran, Neće proći, parola pod kojom su republikanci u Španskom građanskom ratu branili Madrid od fašista. Posle pada Republike provela 38 godina u inostranstvu, najviše u SSSR-u. Vratila se u Španiju 1977. i postala članica Parlamenta.



1995. Potpisan Erdutski sporazum. Teritorija Sremsko-baranjske oblasti, deo samoproklamovane Republike Srpske Krajine, utvrđena kao deo Hrvatske. Sporazumom predviđen jednogodišnji period pod međunarodnom upravom.

1999. Na području planine Bajgora, na Kosovu, srušio se avion Svetskog programa UN za hranu. U nesreći poginuli svi putnici i članovi posade, ukupno 24 osobe.

2001. Viceadmiral JNA u penziji Miodrag Jokić, optužen za ratne zločine na području Dubrovnika 1991, predao se Međunarodnom sudu za ratne zločine u Hagu. U okviru nagodbe s Tužilaštvom, Jokić 27. avgusta 2003. priznao krivicu, 18. marta 2004. osuđen na sedam godina zatvora.

2001. U udesu aviona erbas-300, koji je pao na kuće odmah po poletanju sa njujorškog aerodroma Džon F. Kenedi poginulo svih 260 putnika i pet osoba na tlu.

2004. Za predsednika Rumunije izabran gradonačelnik Bukurešta Trajan Basesku, kandidat opozicionih Nacionalne liberalne stranke i Demokratske stranke.

[Goga]

Na današnji dan 13. novembar


1093 - Umro je škotski kralj Malkolm III, tokom petog bezuspešnog pokušaja da pokori Englesku. Na vlast je došao 1057, pošto je pobedio i ubio kralja Makbeta. Time je osvetio svog oca kralja Dankana I, kojeg je Makbet ubio 1040.

1782 - Rođen je Esajas Tegner, jedan od najvećih švedskih pesnika autor čuvene "Sage o Fritjofu".



1813 - U Njegušima je rođen Petar II Petrović Njegoš, crnogorski vladika, filozof i državnik, veliki epski pesnik, autor slavnog dramsko-epskog dela "Gorski vijenac". Kao državnik postavio je temelje moderne crnogorske države, ustanovio izvršnu vlast i senat, organizovao sudove, uveo poreze. Za njegove vladavine osnovana je prva štamparija u Cetinju 1834. i podignuta prva škola. U književnoj baštini ostavio je i ep "Luča mikrokozma", dramu "Lažni car Šćepan Mali", pesme.

1868 - Umro je italijanski kompozitor Đoakino Antonio Rosini, autor 39 opera od kojih su načuvenije "Seviljski berberin", "Viljem Tel", "Otelo".

1871 - Rođen je Vladislav Ribnikar, osnivač lista "Politika" (1904), njen prvi direktor i glavni urednik. Jedan je od osnivača TANJUG-a i prvi direktor te agencije (1943). Bio je ministar prosvete FNR Jugoslavije 1945. i predsednik Komiteta za kulturu i umetnost 1946.

1912 - Rođen je francuski pisac rumunskog porekla Ežen Jonesko, koji se svojom antidramom suprotstavio klasičnom pozorištu odbacivši svaku akciju, uzročnu povezanost i tradicionalne šeme klasičnih dramskih dela ("Ćelava pevačica", "Lekcija", "Stolice", "Nosorog", "Makbet").

1941 - Prvi britanski nosač aviona "Ark Rojal" pogođen je u Drugom svetskom ratu nemačkim torpedom u blizini Gibraltara i narednog dana je potonuo.

1942 - Počela je odlučujuća vazdušno-pomorska bitka između japanskih i američkih trupa kod Gvadalkanala u Tihom okeanu. U trodnevnim borbama obe strane su pretrpele velike gubitke u brodovima, ali su strateški uspeh postigli Amerikanci.

1944 - Partizanske jedinice Narodno oslobodilačke vojske Jugoslavije oslobodile su Skoplje u Drugom svetskom ratu.

1945 - Francuski general Šarl de Gol izabran je glasovima svih 555 poslanika za predsednika privremene vlade, posle čega je formirao koalicioni kabinet u koji je ušlo i pet komunista.

1965 - Umro je srpski arheolog Vladimir Petković, profesor Beogradskog univerziteta, upravnik Narodnog muzeja u Beogradu i član Srpske akademije nauka i umetnosti, stručnjak za srpsku srednjevekovnu umetnost. Rukovodio je otkopavanjima Stobija i Caričinog grada.

1970 - Hafez al Asad je vojnim udarom pruzeo vlast u Siriji.

1974 - Umro je italijanski filmski režiser i glumac Vitorio de Sika, jedan od tvoraca neorealizma ("Kradljivci bicikala", "Stanica Termini", "Choćara", "Vrt Finci Kontinijevih").

1975 - Svetska zdravstvena organizacija objavila je da su u Aziji, prvi put u istoriji, iskorenjene velike boginje.

1980 - Američki svemirski brod "Vojadžer I" je poslao prve snimke Saturna napravljene iz blizine.

1985 - U erupciji vulkana Nevado del Ruis u centralnoj Kolumbiji razoren je grad Armero. Poginulo je oko 25.000 ljudi.

1994 - Šveđani su na referendumu sa 52,2 odsto glasova odlučili da se njihova zemlja priključi Evropskoj uniji.

1999 - U zemljotresu u Turskoj poginulo je više od 450 ljudi, a oko 2.500 je ranjeno.

2000 - Predsednik Filipina Dzozef Estrada optužen je za korupciju. Pod pritiskom protesta građana i vojske on se 20. januara 2002. povukao s vlasti, a 16. aprila se predao Specijalnom sudu za borbu protiv korupcije.

2001 - Borci antitalibanske Severne Alijanse ušli su u glavni grad Avganistana Kabul.

2001 - Međunarodni sud za ratne zločine u Hagu osudio je bosanske Srbe Duška Sikiricu, Damira Došena i Dragana Kolundžiju na zatvorske kazne od 15, pet i tri godine zatvora za zločine protiv čovečnosti izvršene nad muslimanskim civilima 1992. u logoru Keraterm u Prijedoru.

[Goga]

Na današnji dan, 14. novembar




Justinijan


565 - Umro je romejski (vizantijski) car Justinijan I Veliki koji je po dolasku na presto 527. težio da obnovi Rimsko carstvo sa sedištem u Carigradu. Pokorio je 534. Vandale u severnoj Africi, 555. Ostrogote u Italiji i osvojio deo Španije. Po njegovom nalogu pripremljen je zbornik "Corpus iuris civilis" u kojem je kodifikovno rimsko pravo. Sagradio je baziliku Sveta Sofija u Carigradu (532-37) koja je 1453. pretvorena u džamiju (Aja Sofija), a od 1934. je muzej.

1533 - Španski osvajači pod komandom Fransiska Pisara zauzeli su grad Kusko, prestonicu carstva Inka, na teritoriji današnjeg Perua.

1770 - Škotski istraživač Džejms Brus je otkrio da je izvorište Plavog Nila u jezeru Tana u severozapadnoj Etiopiji.

1840 - Rođen je francuski slikar Klod Mone, jedan od osnivača impresionizma. Po njegovoj slici "Impresija, izlazak sunca", izloženoj 1874. u Parizu, nazvan je ceo slikarski pravac, koji će imati veliki uticaj na razvoj likovnog stvaralaštva.


Klod Mone

1847 - U Švajcarskoj je izbio građanski rat između snaga Švajcarske konfederacije i sedam katoličkih kantona, koji je okončan krajem istog meseca porazom Zonderbunda.

1863 - Rođen je belgijski hemičar Leo Bakeland, koji je postupkom kondenzacije formaldehida i fenola pronašao čvrstu plastičnu masu bakelit.

1889 - Rođen je indijski državnik Džavaharlal Nehru, prvi premijer Indije nakon sticanja nezavisnosti (1947-64), jedan od osnivača i istaknuti lider Pokreta nesvrstanih zemalja.

1891 - Rođen je kanadski fiziolog Frederik Grant Banting, koji je s Čarlsom Bestom 1921. izolovao insulin. Godine 1923. podelio je Nobelovu nagradu za medicinu s Džonom Meklaudom, profesorom koji je nadgledao njihov rad. Smatrajući da je Best neuporedivo zaslužniji od Meklauda, svoju nagradu je podelio s njim.

1910 - Kapetan Eugen Elaj uzleteo je prvi put u istoriji vazduhopolovstva sa palube broda "Birmingem" usidrenog u američkoj luci Hempton Rouds.

1918 - Tomaš Masarik je izabran za prvog predsednika Čehoslovačke.


Tomaš Masarik


1935 - Rođen je jordanski kralj Husein, koji je u 18. godini nasledio oca, svrgnutog kralja Talala. Godine 1956. otkazao je britansko-jordanski ugovor iz 1948, nakon čega su Britanci napustili Jordan. U ratu sa Izraelom u junu 1967. borio se na strani Egipta, ali su njegove vojne snage 1970. likvidirale oružane formacije Palestinskog oslobodilačkog pokreta u Jordanu.

1946 - U Argentini je umro Manuel de Falja, jedan od najznačajnijih španskih kompozitora i pijanista XX veka, koji je u svoje delo uspešno ukomponovao andaluzijsku i kastiljansku narodnu muziku ("Noći u španskim vrtovima", "Sedam španskih narodnih pesama", baleti "Ljubav čarobnica", "Trorogi šešir").

1979 - U zemljotresu u provinciji Korasan na istoku Irana poginulo je najmanje 385 ljudi.

1983 - Prve američke krstareće rakete stigle su u britansku vazdušnu bazu Grinhem Komon, uprkos protestima pacifista.

1984 - U Los Anđelosu je uhapšen hrvatski ratni zločinac Andrija Artuković, ministar unutrašnjih poslova Nezavisne Države Hrvatske u Drugom svetskom ratu. U SAD je pobegao 1948. ali su američke vlasti uporno dobijale da ispune jugoslovenski zahtev za ekstradiciju. Izručen je 12. februara 1986, a u maju iste godine osuđen je na smrt. Umro je u zatvoru 1989.

1988 - Palestinsko nacionalno veće prihvatilo je rezoluciju 242 UN, a time i novu političku strategiju koja podrazumeva priznavanje države Izrael, mirovne pregovore o Bliskom istoku i odbacivanje terorizma.

1989 - Crnački nacionalni pokret SWAPO izvojevao je ubedljivu pobedu na prvim izborima u Namibiji.

1991 - Kambodžanski princ Norodom Sihanuk vratio se u zemlju nakon 13 godina izgnanstva.

1994 - U tropskoj oluji "Gordon" na Haitiju poginulo je najmanje 829 ljudi.

1999 - Stupile su na snagu sankcije UN protiv Avganistana donete zbog odbijanja avganistanskih vlasti da izruče Osamu bin Ladena, koji je, prema tvrdnjama SAD, glavni organizator bombaških napada na američke ambasade u Keniji i Tanzaniji.

2000 - Na konferenciji Pakta za stabilnost jugoistočne Evrope, koja je prvi put održana u Beogradu, SR Jugoslaviji obećana je pomoć od pola milijarde evra.

2001 - Pet država naslednica bivše SFRJ postigle su dogovor o početku priprema za preraspodelu 74,5 miliona dolara u zlatu, što bi bila prva tranša ukupne zostavštine od oko dve milijarde dolara.

2003 - Kralj Svazilenda - Msvati III prihvatio je formalno novi Ustav po kojem se sva vlast nalazi u rukama kralja.

2007 - Umro je Ajra Levin, autor bestselera "Rozmarina beba" i "Momci iz Brazila", po kojima su snimljeni uspešni filmovi. Tokom duge karijere Levin je pisao i za televiziju i za Brodvej.


Ajra Levin

[Goga]

Na današnji dan, 15. novembar


1492. Španski moreplovac Kristofer Kolumbo napravio belešku o upotrebi duvana među Indijancima. Prvi pisan dokument o toj biljci.

1577. Engleski gusar i admiral Frensis Drejk krenuo na put oko sveta. Posle trogodišnjeg uspešnog putovanja postao prvi Englez koji je oplovio Zemlju. Tokom putovanja obišao obale Afrike i Amerike, napadajući i pljačkajući španske brodove.

1630. Umro nemački astronom, matematičar i fizičar Johan Kepler. Uz pomoć tri fundamentalna zakona o kretanju planeta dokazao Kopernikovu hipotezu o heliocentričnom sistemu.

1787. Umro nemački kompozitor Kristof Vilibald Glik. Autor oko 100, zaslužan za reformu opere. Muziku podredio tekstu i prilagodio je dramskoj radnji.

1889. Pobornici republike, kojima su se po ukidanju ropstva pridružili veleposednici, oborili drugog i poslednjeg brazilskog cara Pedra II i proglasili Brazil republikom, s predsednikom Manuelom Deodorom.

1899. Tokom burskog rata, na području Johanesburga burski vojnik Piter Bota zarobio ratnog dopisnika londonskog Morning posta Vinstona Čerčila. Obojica kasnije postali premijeri, Bota posle rata osnovane Južnoafričke unije, a Čerčil Velike Britanije.
1916. Umro poljski pisac Henrik Sjenkjevič, dobitnik Nobelove nagrade za književnost 1905. Svetsku slavu stekao istorijskim romanima.

1920. U Ženevi održana prva Skupština Lige naroda.

1923. Galopirajuća inflacija u Nemačkoj dostigla vrhunac, jedan dolar vredeo osam milijardi maraka.

1954. Umro američki filmski i pozorišni glumac Lajonel Barimor. Kao dete se proslavio u ulozi Olivera Tvista, a pred kraj života, kao težak invalid, vezan za kolica, odigrao više zapaženih uloga.

1971. Delegacija Narodne Republike Kine prvi put učestvovala na zasedanju Generalne skupštine Ujedinjenih nacija.

1976. Umro Žan Gaben, jedan od najpopularnijih i najdarovitijih francuskih filmskih i pozorišnih glumaca. Snimio oko 90 filmova, najčešće s veteranima francuske kinematografije.

1976. Umro srpski glumac Milivoje Živanović, prvak Jugoslovenskog dramskog pozorišta. Karijeru počeo u putujućem pozorištu Udruženja glumaca. Zalaganjem Branislava Nušića postao stalni član Srpskog narodnog pozorišta u Novom Sadu. Potom igrao u Skoplju, od 1932. u Narodnom pozorištu u Beogradu, od 1947. u JDP-u.

1976. Sirijska armija preuzela punu kontrolu nad Bejrutom, u pokušaju da okonča 18 meseci dug građanski rat u Libanu.

1978. U Šri Lanki se srušio islandski putnički avion DC-8, koji je iz Meke prevozio indonežanske muslimanske hodočasnike. Poginulo svih 175 putnika i osam članova posade.

1983. Lider kiparskih Turaka Rauf Denktaš proglasio Republiku Severni Kipar.

1988. Nacionalno veće Palestinske oslobodilačke organizacije na zasedanju u Alžiru proglasilo nezavisnost Palestine na Zapadnoj obali i u Gazi s glavnim gradom Jerusalimom.

1990. NATO i Varšavski pakt u načelu dogovorili drastično smanjenje konvencionalnog naoružanja. Prvi dogovor o konvencionalnom naoružanju dva vojna saveza posle II svetskog rata.

1994. Predsednik Austrije Tomas Klestil priznao, u obraćanju članovima parlamenta Izraela, da je njegova zemlja propustila da u prošlosti prizna ulogu u nacističkom holokaustu.

1999. Policija rasturila antiameričke demonstracije u Turskoj i Grčkoj organizovane povodom posete predsednika SAD Bila Klintona tim zemljama.

2003. U bombaškim napadima na dve sinagoge u centru Istanbula poginulo najmanje 25 osoba, više od 300 povređeno. Turske vlasti saopštile da su napad izvršili turski državljani.

2004. Pred Tribunalom u Hagu počelo prvo suđenje kosovskim Albancima za ratne zločine tokom sukoba na Kosovu. Fatmir Ljimaj, Haradin Baljaj i Isak Musljiu optuženi za nezakonito pritvaranje, mučenje i ubistva albanskih i srpskih zarobljenika u logoru Lapušnik kod Glogovca u leto 1998. U novembru 2005. Ljimaj i Musljiu oslobođeni krivice, Baljaj proglašen krivim i osuđen na 13 godina zatvora.

2004. Premijer Hrvatske Ivo Sanader doputovao u zvaničnu posetu Srbiji i Crnoj Gori. Prvi premijer Hrvatske koji je došao u Beograd posle raspada SFRJ i osamostaljenja Hrvatske

[Goga]

Na današnji dan, 16. novembar



1095. Na crkvenom saboru u Klermonu, u Francuskoj, papa Urban II pozvao crkvene velikodostojnike i svetovne vladare na verski rat protiv turskog plemena Seldžuka, koje je zauzelo Svetu zemlju u Palestini. Počela epoha krstaških ratova.

1532. Španski osvajač Fransisko Pisaro zauzeo, s 200 vojnika, grad Kahemarku u Peruu i pogubio cara Inka Atahualpu, iako je za njega bila isplaćena velika otkupnina.

1766. Rođen francuski kompozitor i violinista Rudolf Krojcer, dvorski violinista Napoleona Bonaparte i Luja XVIII. Opčinjen njegovom virtuoznošću, Betoven mu posvetio sonatu za violinu i klavir br. 47, Krojcerovu sonatu.

1831. Umro pruski general Karl Marija fon Klauzevic, jedan od najpoznatijih vojnih teoretičara XIX veka. U delu "O ratu" teorijski uobličio iskustva nove strategije primenjene u Napoleonovim ratovima. Prema Klauzevicu, rat deo opštih političkih odnosa i nastavak olitike uz primenu drugih sredstava.

1912. Počela Bitoljska bitka u I balkanskom ratu. Srpska vojska 18. novembra potukla tursku Vardarsku armiju Zeki-paše.

1914. Počela Kolubarska bitka, najveća koju je srpska vojska vodila u I svetskom ratu. Bitka završena 15. decembra pobedom srpske vojske nad austrougarskim trupama pod komandom generala Poćoreka, prisiljenog da se povuče iz Srbije. Izuzetne zasluge za pobedu u bici, u kojoj je zarobljeno oko 43.000 austrougarskih vojnika, imao general Živojin Mišić.

1918. Posle propasti austrougarske monarhije u I svetskom ratu Mađarska proglašena za nezavisnu republiku.

1933. SSSR i SAD uspostavili diplomatske odnose.

1941. U II svetskom ratu počela druga nemačka ofanziva na Moskvu, 5. decembra završena porazom nemačke vojske. Nastavljajući operacije, sovjetska Crvena armija do marta 1942. odbacila nemačke trupe na 200 kilometara od Moskve. Nemački poraz označio kraj "blickriga" i nagovestio preokret rata u korist antihitlerovske koalicije.

1960. Umro američki filmski glumac Klark Gebl. Igrao u više od 70 filmova, veliku popularnost stekao kao Ret Batler u filmu "Prohujalo s vihorom". Dobitnik Oskara za film "Dogodilo se jedne noći".

1965. SSSR lansirao svemirski brod Veneru III. Brod u martu 1966. stigao na Veneru kao prvi svemirski brod koji se spustio na neku drugu planetu.

1970. Pakistan zvanično saopštio da je broj mrtvih u ciklonu i ogromnim talasima koji su zapljusnuli obale Istočnog Pakistana, Bangladeša, i ostrva u Bengalskom zalivu dostigao pola miliona.

1972. Tri astronauta SAD počela 84 dana dug let u svemirskoj letelici Skajlab IV.

1991. Predsednik Rusije Boris Jeljcin potpisao seriju dekreta kojima je preneo vlast nad privredom sa sovjetske centralne vlade na Vladu Rusije.

1992. Na prvim višestranačkim izborima u Litvaniji po sticanju nezavisnosti od SSSR-a ubedljivo pobedila Demokratska radnička partija, bivši komunisti.

1992. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija pooštrio sankcije protiv Jugoslavije uvođenjem rečne i pomorske blokade.

1995. Haški tribunal optužio lidera bosanskih Srba Radovana Karadžića i vojnog komandanata Ratka Mladića za genocid nad muslimanskim civilima počinjen tokom zauzimanja Srebrenice u julu 1995, kada je više hiljada bosanskih muslimana ubijeno i raseljeno.

1997. Umro francuski političar i publicista Žorž Marše, generalni sekretar francuske Komunističke partije od 1972. do 1994.

1998. Haški tribunal proglasio krivim Zdravka Mucića, Hazima Delića i Esada Landžu za ubijanje i zlostavljanje srpskih zatvorenika 1992. u logoru Čelebići. Prvo suđenje za ratne zločine nad Srbima tokom rata u Bosni i Hercegovini.

2000. Predsednik SAD Bil Klinton doputovao u Vijetnam. Prva poseta nekog predsednika SAD toj zemlji od završetka Vijetnamskog rata, 1975.

2001. Pariski klub poverilaca otpisao Jugoslaviji 66 odsto duga prema državama-poveriocima.

2003. U Srbiji, zbog malog odziva birača, 39 odsto, treći put propali predsednički izbori.

2003. Blizu Kabula ubijena radnica Ujedinjenih nacija, Francuskinja Betina Guazlarard. Prva žrtva među zaposlenima u UN od svrgavanja talibanske vlasti u Avganistanu, dve godine ranije.

2005. Haški tribunal penzionisanog generala Armije BiH Sefera Halilovića oslobodio krivice za zločine koje su nad hrvatskim civilima u Hercegovini u jesen 1993. počinile trupe te armije.

[Goga]

Na današnji dan, 17. novembar



1558. Umrla je engleska kraljica Meri I Tjudor, ćerka Henrija VIII. Tokom vladavine od 1553. kao supruga španskog kralja Felipea II pokušala je da Englesku vrati pod uticaj pape, a zbog žestokog progona protestanata (anglikanaca) dobila je naziv Krvava Meri. Posle njene smrti na presto je došla njena sestra Elizabeta I, koja je postavila temelje budućoj britanskoj imperiji.


Meri I Tjudor

1800. Kongres SAD sastao se prvi put u novoj prestonici Vašingtonu, a američki predsednik Džon Adams je postao prvi stanar zgrade kasnije nazvane Bela kuća.

1855. Škotski istraživač Dejvid Livingston otkrio je vodopade na reci Zambezi, nazvane po engleskoj kraljici Viktorijini vodopadi.


Viktorijini vodopadi

1858. Umro je velški filantrop Robert Oven, socijalista utopista i socijalni reformator, industrijalac koji je svoje bogatstvo utrošio pokušavajući da ostvari projekte socijalnih reformi.

1869. Posle više od deset godina rada pod rukovodstvom Francuza Ferdinana de Lesepsa, otvoren je Suecki kanal kojim je Sredozemno more povezano sa Indijskim okeanom.

1913. Prvi brodovi su prošli kroz Panamski kanal, koji je zvanično otvoren godinu dana kasnije.


Panamski kanal

1917. Umro je francuski vajar Ogist Roden, jedan od najvećih umetnika s kraja 19. i početka 20. veka. Njegovo delo objedinilo je romantičarski duh i moderne težnje i presudno uticalo na evropsko vajarstvo ("Mislilac", "Poljubac", "Balzak", "Građani Kalea", "Vrata pakla", "Večni idol").


Ogist Roden - Nadežda Petrović

1938. Umro je hrvatski političar Ante Trumbić, koji je uz Frana Supila i Ivana Meštrovića bio glavni zastupnik ujedinjenja Hrvatske sa Srbijom i Crnom Gorom u zajedničku državu. Bio je predsednik Jugoslovenskog odbora od osnivanja 1915. do njegovog raspuštanja u decembru 1918, kada je formirana Kraljevina Srba, Hrvata i Slovenaca.

1947. Puštena je u saobraćaj železnička pruga Šamac-Sarajevo, duga 242 kilometra, u čijoj su izgradnji učestvovale omladinske brigade iz cele Jugoslavije.

1954. Egipatski general Gamal Abdel Naser postao je šef države posle pada predsednika Mohameda Nagiba, s kojim je 1952. srušio kralja Faruka I.

1969. SSSR i SAD su u Helsinkiju otpočeli razgovore o ograničenju strateškog naoružanja (SALT).

1971. Revolucionarna partija na čelu s Vemidom Tanomom Kitikačornom izvršila je vojni udar i preuzela vlast u Tajlandu. Ukinut je parlament, raspuštena vlada i suspendovan ustav.

1974. Na prvim parlamentarnim izborima u Grčkoj posle više od deset godina i nakon sedmogodišnje vojne diktature ubedljivo je pobedila Nova demokratija Konstantina Karamanlisa.

1976. Kina je izvela najveću nuklearnu eksploziju u atmosferi.

1988. Smenjivanje visokih funkcionera u Pokrajinskom komitetu Saveza komunista Kaćuše Jašari i Azema Vlasija izazvalo je masovne demonstracije Albanaca na Kosovu, uključujući i štrajk oko 1.000 rudara u rudniku Stari trg koji je počeo u februaru 1989.

1989. Demonstracije u Pragu u znak sećanja na dan kada su Nemci 1939. pogubili devet čeških studenata i zatvorili češke univerzitete, pretvorile su se u protestni marš protiv komunističkog režima. Policija je grubo reagovala, mnogi su uhapšeni, a 71 lice je povređeno.

1989. U jednoj od najvećih rudarskih nesreća u Srbiji, u jami "Morava" Aleksinačkih rudnika uglja poginulo je 90 rudara.

1993. Sudije iz 11 zemalja položile su zakletvu na inauguralnom zasedanju suda UN za ratne zločine počinjene u Jugoslaviji, prvog takvog suda posle Nirnberškog i Tokijskog koji su bili osnovani posle Drugog svetskog rata.

1996. U drugom krugu lokalnih izbora u Srbiji koalicija opozicionih partija "Zajedno" pobedila je u najvećem broju velikih gradova, uključujući Beograd, Niš, Novi Sad i Kragujevac. To je bila prva pobeda srpske opozicije od uvođenja višestranačkog političkog sistema 1990. Pokušaj vlasti da falsifikuje izborne rezultate izazvao je tromesečne masovne građanske proteste.

1997. Pripadnici najveće egipatske militantne organizacije "Al Gama al Islamija" ubili su u blizini hramova u Luksoru 58 stranih turista i četvoricu Egipćana.

1998. Izraelski Kneset ratifikovao je većinom glasova "Vaj sporazum", kojim je predviđeno ustupanje dela okupirane teritorije palestinskoj samoupravi.

2001. Na Kosovu su održani prvi parlamentarni izbori od dolaska međunarodnih snaga u tu pokrajinu u junu 1999. Ubedljivu pobedu odneo je Demokratski savez Kosova Ibrahima Rugove osvojivši 45,6 odsto glasova. Srpska koalicija "Povratak" osvojila je 11,34 odsto glasova. Na izbore je izašlo 63 odsto Albanaca i 56 odsto Srba.

2003. Srbija je vratila Hrvatskoj matične knjige koje su 1995. odnete iz delova Hrvatske koji su bili pod kontrolom Srba.

2005. Na svečanosti u Dejtonu bivšem američkom izaslaniku za Balkan Ričardu Holbruku uručena je Dejtonska nagrada za mir, u znak priznanja za postizanje sporazuma kojim je pre 10 godina okončan rat u Bosni i Hercegovin

[Goga]

Na današnji dan 18. novembar


1477 - Engleski štampar Vilijam Keksten izdao je u Vestminsteru prvu knjigu štampanu u Engleskoj na engleskom jeziku "The Dictes and Sayings of the Philosophers".

1626 - Papa Urban VIII osveštao je baziliku Svetog Petra u Rimu.


Unutrašnjost bazilike Svetog Petra u Rimu

1786 - Rođen je nemački kompozitor Karl Marija Fridrih Ernstfon Veber, tvorac nemačke romantične opere. Posebno je značajna njegova opera "Čarobni strelac" kojom je prekinuo sa tradicijom italijanske opere i uveo romantizam u muzičko-scensku umetnost.


Karl Marija Fridrih Ernstfon Veber


1860 - Rođen je poljski državnik, pijanista i kompozitor, Ignac Jan Paderevski, profesor Konzervatorijuma u Varšavi. Od 1919. do 1921. bio je premijer i šef diplomatije a 1940. predsednik Poljske (opera "Manra", "Poljska fantazija" za klavir i orkestar, jedna simfonija, klavirska dela, solo pesme).

1903 - SAD su s Panamom potpisale ugovor kojim su dobile neograničeno pravo korišćenja Panamskog kanala. Godine 1979. postignut je sporazum da Panama dobije potpuni suverenitet nad kanalom 31. decembra 1999.

1910 - U Meksiku je izbila seljačka revolucija čije su vođe bili Pančo Vila i Emilio Zapata. Tokom revolucije koja je trajala do 1917. poginulo je više od milion ljudi.

1918 - Belgijska armija je ušla u Brisel posle četiri godine nemačke okupacije u Prvom svetskom ratu.

1922 - Umro je francuski pisac Marsel Prust. Njegov književni postupak u ciklusu romana "U potrazi za izgubljenim vremenom" (1913), i na planu sadržaja i na planu forme, zaokuplja pažnju književnih kritičara i istoričara tokom čitavog XX veka. Smatra se da je, uz Kafku i Džojsa, Prustovo delo presudno uticalo na razvoj modernog romana u prošlom veku.


Marsel Prust

1928 - U filmu "Parobrod Vili" prikazanom u Njujorku prvi put se pojavio Miki Maus, popularni junak crtanih filmova Volta Diznija.

1936 - Nemačka i Italija su priznale vladu generala Fransiska Franka u Španiji.

1945 - Na prvim izborima u Bugarskoj posle Drugog svetskog rata, koje je opozicija bojkotovala, pobedio je Otečestveni front predvođen komunistima.

1956 - Umro je srpski glumac Dobrica Milutinović, prvak Drame nacionalnog teatra više od pola veka. Muzej pozorišne umetnosti i Savez dramskih umetnika Srbije su 1980. ustanovili nagradu za glumačko životno delo "Dobričin prsten".


1969 - Modul američkog vasionskog broda "Apolo 12" sa astronautima Čarlsom Konradom i Alenom Binom spustio se na Mesec. Bio je to drugi svemirski brod koji je dotakao mesečevo tlo.

1978 - U Džonstaunu u Gijani 914 Amerikanaca pripadnika sekte "Hram naroda" izvršilo je kolektivno samoubistvo. Oni su zajedno sa svojim vođom Džimom Džonsom popili cijanid izmešan sa voćnim sokom. Članovi sekte koji su odbili da ispiju otrov su ubijeni.

1991 - Nakon 86 dana opsade pripadnici Jugoslovenske narodne armije ušli su u razrušeni Vukovar. U borbama sa hrvatskim snagama poginulo je više hiljada ljudi, među kojima veliki broj civila. Od 45.000 stanovnika, oko 10.000, koliko je ostalo u gradu, izašlo je iz podruma u kojima su proveli gotovo tri meseca.

1991 - Umro je čehoslovački državnik slovačkog porekla Gustav Husak, predsednik Čehoslovačke od 1975. Na čelo Komunističke partije došao je posle vojne intervencije Varšavskog pakta 1968, zamenivši Aleksandera Dubčeka. Pod pritiskom javnosti 1989. je podneo ostavku.

1993 - Lideri Južne Afrike, crnci i belci, odobrili su ustav kojim je označen kraj politike aparthejda u toj zemlji.

1999 - Na samitu OEBS-a u Istanbulu usvojena je Povelja o evropskoj bezbednosti kojom se sukobi unutar država smatraju legitimnim predmetom brige međunarodne zajednice.

2002 - Umro je američki glumac Džejms Koburn koji je najzapaženije uloge ostvario u filmovima "Naš čovek Flint" i "Sedam veličanstvenih".


Džejms Koburn

2003 - Haški tribunal obelodanio je optuznicu protiv bivšeg lidera samoproklamovane Republike Srpske Krajine Milana Babića za zločine protiv čovečnosti nad hrvatskim civilima 1991-92. godine. Babić je priznao krivicu i 29. juna 2004. osuđen na 13 godina zatvora. On je u pritvoru Haškog tribunala u Sheveningenu 6. februara 2006. godine izvršio samoubistvo.

2003 - U Beogradu je održana poslednja sednica koalicije Demokratske opozicije Srbije, koji je prestao da postoji nakon raspisivanja parlamentarnih izbora za 28. decembar te godine. DOS je došao na vlast u Srbiji posle pobede na izborima 2000. kada je poražen bivši režim koji je oličavao haški optuženik Slobodan Milošević.

2004 - Češki predsednik Vaclav Klaus potpisao je zakon kojim se nakon 140 godina ukida vojni rok, a od januara 2005. uvodi potpuno profesionalna vojska.

2004 - Rusija je formalno ratifikovala Kjoto protokol o globalnom zagrevanju, čime je omogućeno da taj međuanrodni sporazum o zaštiti prirodne sredine stupi na snagu u februaru 2005. godine.

2005 - Dvojica bombaša samoubica aktivirala su bombe unutar šitskih džamija u istočnom iračkom gradu Kanaginu i usmrtila 74 osobe.

[Goga]

Na današnji dan, 19. novembar



1600. Rođen engleski kralj Čarls I Stjuart. Njegova autoritarna vladavina izazvala građanski rat rojalista i parlamentaraca. Posle pobede vojske Parlamenta, pod vođstvom Olivera Kromvela, kralj osuđen na smrt i, 1649, pogubljen.



1711. Rođen Mihail Vasiljevič Lomonosov, ruski naučnik, pesnik i akademik, enciklopedista svetskog glasa. Autor prve ruske gramatike, osnivač Moskovskog univerziteta, 1755.




1809. U bici kod Okane 30.000 Napoleonovih vojnika porazilo 50.000 Španaca. Francuska potom osvojila Andaluziju, sem lučkog grada Kadisa.

1828. U 31. godini, od tifusa, umro austrijski kompozitor Franc Peter Šubert, jedan od prvih i najznačajnijih predstavnika romantizma. Njegov bogat opus, 998 dela, nastao od 1810. do 1828, sadrži gotovo sve muzičke vrste.





1885. U srpsko-bugarskom ratu, srpska vojska teško poražena u bici kod Slivnice.

1888. Rođen kubanski velemajstor Hose Raul Kapablanka i Graupera, svetski prvak u šahu od 1921. do 1927.

1916. Srpske i ruske jedinice u Prvom svetskom ratu oslobodile Bitolj od Bugara.

1942. Sovjetske trupe u Drugom svetskom ratu izvele snažan kontraudar u Staljingradu i opkolile Četvrtu i Šestu nemačku oklopnu armiju.

1944. Predsedništvo AVNOJ-a na prvoj sednici u Beogradu odlučilo da Josipu Brozu Titu dodeli Orden narodnog heroja, na predlog Antifašističke skupštine narodnog oslobođenja Srbije. Drugi Orden narodnog heroja Brozu dodeljen 1972, a treći 1977.

1946. U Parizu otvorena prva konferencija Uneska.

1977. Predsednik Egipta Anvar el Sadat doputovao u mirovnu misiju u Izrael, kao prvi arapski lider koji je posetio tu zemlju. Poseta izazvala oštre proteste Palestinaca.

1984. U Meksiko Sitiju, u eksploziji gasa i požaru, poginulo je više od 550 ljudi, a povređeno više od 4.200.

1988. U Beogradu, na Ušću, održan najveći miting u nizu sličnih skupova koje je predsednik Saveza komunista Srbije Slobodan Milošević organizovao tokom godine širom Srbije. Skupu od oko milion ljudi obratio se i Milošević, pozivajući na odbranu srpskih nacionalnih interesa.

1990. Lideri NATO-a i Varšavskog pakta potpisali sporazum o konvencionalnim snagama u Evropi i o uništavanju dela naoružanja. Objavljen i kraj Hladnog rata.

1994. Savet bezbednosti Ujedinjenih nacija jednoglasno usvojio rezoluciju kojom je odobrena upotreba vazdušnih snaga NATO-a na teritoriji Krajine u Hrvatskoj, u zonama pod zaštitom UN.

1995. Samoubica uleteo kamionom sa eksplozivom u Ambasadu Egipta u Islamabadu, glavnom gradu Pakistana. U eksploziji poginulo 16, povređeno više od 60 ljudi.

1996. Okupljanjem 35.000 ljudi, u Nišu počeli protesti zbog falsifikovanja izbornih rezultata drugog kruga lokalnih izbora u Srbiji, na kojima je pobedila koalicija Zajedno. Protesti širom Srbije, koji su trajali tri meseca, uz pritisak međunarodne zajednice, prisilili predsednika Srbije Slobodan Milošević da 11. februara 1997. prizna prvu pobedu opozicije u Srbiji od ukidanja komunizma na prostoru SFRJ.

1996. Tokom prvog susreta pape Jovana Pavla II i predsednika Kube Fidela Kastra, u Vatikanu, poglavar Rimokatoličke crkve prihvatio poziv da poseti komunističku Kubu.

1998. Svedočenjem nezavisnog tužioca Keneta Stara, koji je optužio predsednika SAD Bila Klintona za krivokletstvo i ometanje pravde, formalno počeo postupak impičmenta protiv šefa države, treći u istoriji SAD.

2000. Na hiljade Španaca okupilo se oko grobnice generala Franciska Franka, u mestu Vale de los Kaidos, kako bi obeležili 25-godišnjicu diktatorove smrti.

2003. Pokret Otpor, poznat po akcijama protiv bivšeg režima Slobodana Miloševića, prerastao u političku partiju. Pristupanjem Demokratskoj stranci, 8. septembra 2004, Otpor prestao da postoji.

2003. U vijetnamsku luku Ho Ši Min, posle gotovo 30 godina, uplovila fregata SAD.

2004. Predsednik Srbije i Crne Gore Svetozar Marović doputovao je u Pariz u posetu Unesku. To je prva zvanična poseta Beograda toj organizaciji od Drugog svetskog rata.

2007. Uhapšen je Kije Sampan, jedan od najbližih saradnika ozloglašenog vođe Crvenih Kmera Pola Pota. Sampan je peta osoba iz najužeg kruga oko Pola Pota kojoj će biti suđeno za zločine tokom strahovlade Crvenih Kmera u periodu od 1975-1979. godine, u kome je stradalo između 1,4 i 1,7 miliona ljudi.

[Goga]

Na današnji dan, 20. novembar



1602. Rođen nemački fizičar i izumitelj Oto fon Girike. Prvi demonstrirao vakuum i prikazao eksperiment o vazdušnom pritisku.

1780. Velika Britanija objavila rat Holandiji posle otkrića da holandski brodovi snabdevaju američke pobunjenike francuskim i španskim oružjem.

1818. Južnoamerički revolucionar i državnik Simon Bolivar objavio nezavisnost Venecuele od Španije.

1847. Umro srpski pisac, prevodilac i glumac Joakim Vujić, otac srpskog pozorišta, osnivač i direktor Knjaževsko-serbskog teatra u Kragujevcu, 1833.

1863. Rođen srpski pisac, estetičar i književni kritičar Bogdan Popović. Član Srpske kraljevske akademije, jedan od osnivača Srpskog književnog glasnika. Uticao na evropeizaciju srpske književnosti uoči Prvog svetskog rata. Objavio "Antologiju novije srpske lirike" i veći broj studija iz književnosti i umetnosti.

1873. Gradovi na desnoj i levoj obali Dunava, Budim i Pešta, spojena u Budimpeštu, prestonicu Mađarske.

1894. Umro ruski kompozitor i pijanista Anton Grigorjevič Rubinštajn, osnivač Konzervatorijuma u Petrogradu, jedan od najvećih pijanista XIX veka. Komponovao opere, klavirske kompozicije, solo-pesme.

1910. Umro ruski pisac i mislilac Lav Nikolajevič Tolstoj, jedan od velikana ruske i svetske književnosti. Romanom "Rat i mir" stvorio tip romana "vremena i prostora".

1914. Na Vrapčem brdu kod Lazarevca, u Prvom svetskom ratu, u Kolubarskoj bici, kao oficir poginuo Dimitrije Tucović, vođa socijalističkog pokreta u Srbiji.

1917. U bici kod Kanbreja u Prvom svetskom ratu, Britanci prvi put u borbu uključili više tenkova, njih 324. Tenk je prvi put upotrebljen u bici na Somi 1916.

1923. Garet A. Morgan patentirao automatski semafor.

1924. U Turskoj ugušena pobuna Kurda, čija je teritorija, ugovorom u Lozani, posle Prvog svetskog rata podeljena između nekoliko država.

1925. Rođena ruska balerina Maja Plisecka zvezda Boljšog teatra gotovo pola veka. S 11 godina počela da igra u baletskom horu, 1943. postala solistkinja, potom primabalerina, ostvarivši niz glavnih uloga u klasičnom i modernom baletu.

1945. U Nirnbergu, pred Međunarodnim vojnim sudom, počelo suđenje nacističkim ratnim zločincima u Drugom svetskom ratu, na kom je prvi put u istoriji neki međunarodni forum osudio agresiju kao zločin protiv čovečanstva i kaznio vinovnike. Posle 10 meseci, 12 optuženih osuđeno na smrt, tri na doživotnu robiju, četiri na zatvor od 10 do 20 godina, a pet oslobođeno.

1945. Saveznička Kontrolna komisija dala dozvolu za preseljenje šest miliona Nemaca iz Austrije, Poljske i Mađarske u Zapadnu Nemačku.

1959. Generalna skupština Ujedinjenih nacija usvojila Deklaraciju o pravima deteta. Proklamovana jednaka prava za svu decu, bez obzira na rasu, veru, poreklo i pol.

1959. Velika Britanija, Norveška, Švedska, Danska, Austrija, Portugalija i Švajcarska u Stokholmu potpisale konvenciju o formiranju Evropskog udruženja slobodne trgovine.

1975. Umro španski diktator Fransisko Franko, 36 godina na čelu diktatorskog režima u Španiji. Dva dana kasnije Huan Karlos postao kralj Španije.

1980. U Kini počelo suđenje tzv. četvoročlanoj bandi, koju je vodila Đang Ćing, udovica predsednika Mao Cedunga. Grupa optužena za izdaju i zločine tokom Kulturne revolucije, od 1966. do 1976.

1995. Na predsedničkim izborima u Poljskoj, kandidat levice, bivši komunista Aleksandar Kvašnjevski, pobedio šefa države Leha Valensu.

1998. Sa kosmodroma u Bajkonuru Rusija lansirala prvi modul Međunarodne svemirske stanice, vredan 60 milijardi dolara.

2001. Na opštim izborima u Danskoj, socijaldemokrate prvi put posle 80 godina izgubile vlast. Pobedili liberali Andersa Foga Rasmusena.

2002. Savet Turske za radio-difuziju predložio državnom radiju i televiziji da počnu emitovanje na ranije zabranjenom kurdskom jeziku, kao korak ka članstvu u EU.

2003. U Beogradu umro foto-reporter i fotograf Radivoje Vican Vicanović.

2003. U eksploziji automobila-bombi u Istanbulu blizu Konzulata Velike Britanije i ispred predstavništva londonske banke HSBC, poginulo 27 osoba, među njima generalni konzul Velike Britanije Rodžer Šort, više od 450 ljudi povređeno.

2003. Umro bivši predsednik Centralnoafričke Republike Dejvid Dacko, kog je svrgnuo diktator Žan-Bedel Bokasa.

2004. Predsednik Šri Lanke Čandrika Kumaratunga, posle ubistva sudije Vrhovnog suda, ukinuo 28 godina dug moratorijum na smrtnu kaznu.

2005. Umro američki pevač i tekstopisac Kris Vajtli. Prvi album, Living With the Law, objavio 1991.

2006. Umro američki reditelj Robert Altman. Dobio Oskara za životno delo.

[Goga]

Na današnji dan 21. novembar



1694 - Rođen je francuski filozof, pisac i istoričar Fransoa Mari Arue, poznat kao Volter, jedan od najznačajnijih mislilaca evropskog prosvetiteljstva u 18. veku ("Kandid", "Eseji o običajima i duhu nacije", "Filozofska pisma", "Traktat o metafizici").





1783 - Francuzi Fransoa Pilatr de Rozije i Fransoa Loran izveli su prvi uspešan let balonom napunjenim toplim vazduhom, preletevši iznad Pariza za 25 minuta razdaljinu od osam kilometara.

1806 - U nameri da ekonomski slomi protivnika, Napoleon Bonaparta je objavio Berlinski dekret o blokadi Velike Britanije, koji je uključivao i zabranu pristajanja britanskih brodova u sve evropske luke.



1844 - Umro je ruski pisac Ivan Andrejevič Krilov. Izdavač humorističkih časopisa i autor satiričnih "pisama", najveću popularnost je stekao basnama, koje je pisao po uzoru na Ezopa inspirišući se i ruskim folklorom.



1869 - Rođen je srpski pravnik i istoričar Slobodan Jovanović, profesor Beogradskog univerziteta, predsednik Srpske kraljevske akademije, najznačajniji srpski pravni pisac i teoretičar države u XX veku. Tokom Drugog svetskog rata bio je predsednik jugoslovenske emigrantske vlade u Londonu (1942-43), a posle rata komunističke vlasti su ga u odsustvu osudile na 20 godina zatvora.





1877 - Tomas Edison je objavio pronalazak fonografa.

1916 - Umro je Franc Jozef I, austrijski car od 1848, a od 1867. car i kralj Austro-Ugarske monarhije. Godine 1878. okupirao je, a potom anektirao Bosnu i Hercegovinu. Atentat na njegovog bratanca nadvojvodu Franca Ferdinanda u Sarajevu 1914. iskoristio je za obračun sa Srbijom. Smatra se da je taj atentat bio i neposredan povod za početak Prvog svetskog rata. Nasledio ga je Karlo I, poslednji vladar carstva koje se nakon rata raspalo.

1937 - Osnovana je Muzička akademija u Beogradu, koja je 1973. dobila status fakulteta.





1938 - Nemačka je okupirala sudetsku oblast u Čehoslovačkoj i priključila je nemačkom Rajhu.

1963 - Rimokatolički Vatikanski koncil odobrio je upotrebu domicilnog jezika u crkvenim obredima umesto latinskog.

1974 - U eksplozijama koje su u dva paba u engleskom gradu Birmingemu podmetnuli pripadnici Irske republikanske armije poginula je 21 osoba, a 162 su ranjene.

1977 - U jugoistočnoj Indiji ciklon je usmrtio oko 3.000 ljudi, a ogromni talasi su zbrisali čitava sela.

1981 - Umro je srpski pisac i istoričar umetnosti i književnosti Milan Kašanin, pre Drugog svetskog rata direktor Narodnog muzeja u Beogradu i Muzeja kneza Pavla, a posle rata Galerije fresaka ("Dva veka srpskog slikarstva", "Umetnost i umetnici").

1994 - Avijacija NATO je sa 36 bombardera iz baza u Italiji izvršila napad na aerodrom Udbine. Napad je usledio nakon pisma Franje Tuđmana UN u kojem je predsednik Hrvatske optužio krajiške Srbe da sa tog aerodroma vrše napade na Bosnu i Hercegovinu. To je bila najveća vazdušna operacija Severoatlantskog pakta od njegovog osnivanja 1949.

1995 - Argentina je izručila Italiji nacističkog oficira Eriha Pribkea odgovornog za masakr nad 335 civila u Drugom svetskom ratu.

1995 - Nakon tronedeljnih pregovora, u vojnoj bazi Rajt Petersonu američkom gradu Dejton predsednici Hrvatske, Bosne i Hercegovine i Srbije, Franjo Tuđman, Alija Izetbegović i Slobodan Milošević parafirali su mirovni sporazum kojim je okončan rat u Bosni.

2000 - Napadom na policijsku stanicu u selu Končulj, u kojem su poginula četiri pripadnika srpskih snaga bezbednosti, obnovljeni su sukobi naoružanih Albanaca i srpskih snaga u Kopnenoj zoni bezbednosti na jugu Srbije.

2002 - Međunarodni tužilac na Kosovu Antoni Rič podigao je optužnicu protiv nekadašnjeg komandanta OVK Rustema Mustafe, zvanog Remi i još trojice bivših pripadnika OVK za ratne zločine na Kosovu od avgusta 1998. do sredine juna 1999.

2004 - U Ukrajini je održan drugi krug predsedničkih izbora, posle kojih su, zbog izborne krađe, na ulicama Kijeva izbili protesti više hiljada pristalica kandidata opozicije Viktora Juščenka. Višednevna kriza u zemlji okončana je, 3. decembra, kada je Ustavni sud doneo odluku da se drugi izborni krug poništi i zakažu novi izbori za 26. decembar, na kojima je Juščenko izabran za predsednika Ukrajine.

2006 - U Beogradu je umrla kompozitorka, pijanistkinja i pesnikinja Ksenija Zečević.

[Goga]

Na današnji dan, 22. novembar



1497. Tražeći morski put u Indiju, Portugalac Vasko da Gama postao je prvi moreplovac koji je oplovio Rt Dobre Nade, na krajnjem jugu Afrike.



1699. Danska, Rusija, Saska i Poljska, nakon pobede nad švedskom vojskom, potpisale su sporazum o podeli Kraljevine Švedske.

1819. Rođena je engleska književnica Meri En Evans, poznata kao Džordž Eliot, jedan od utemeljivača engleskog psihološko-socijalnog romana ("Sajlas Marner", "Mlin na Flosi").

1842. Na planini Sent Helen u američkoj državi Vašington izbila je erupcija. To je bila prva vulkanska erupcija u Americi čiji je datum izbijanja zabeležen.

1868. Održana je prva pozorišna predstava u Beogradu u zgradi na Varoš-kapiji, komad "Đurađ Branković" Karla Obernjika.

1869. U Parizu je rođen Andre Žid, jedna od najkontroverznijih i najuticajnijih ličnosti francuske književnosti 20. veka. Romanopisac, esejist, kritičar, dobitnik je Nobelove nagrade za književnost 1947. ("Kovači lažnog novca", "Podrumi Vatikana", "Pastoralna simfonija").



1913. Rođen je Edvard Bendžamin Britn, jedan od najznačajnijih engleskih kompozitora 20. veka. Sa operskim pevačem Piterom Pirsom osnovao je 1948. Aldeburški muzički festival ("Piter Grajms", "Otmica Lukrecije", "Ratni rekvijem", "Prolećna simfonija").

1916. Umro je američki pisac Džek London, jedan od najčitanijih autora u prvoj polovini 20. veka ("Zov divljine", "Beli očnjak", "Mesečeva dolina", "Ljudi s dna") .



1943. U Libanu je proglašena nezavisnost, čime je ukinut mandat koji je nad ovom državom imala Francuska od 1. jula 1920. Arapske zemlje, Velika Britanija i SAD odmah su priznali nezavisnost Libana, a francuske trupe su sporazumno napustile zemlju 1946.

1954. Umro je ruski pravnik i diplomata Andrej Višinski, državni tužilac (od 1935) u vreme velikih čistki koje je u drugoj polovini tridesetih godina 20. veka sproveo sovjetski lider Staljin. Bio je šef sovjetske diplomatije 1949, a potom stalni predstavnik SSSR-a u UN.

1963. U Dalasu, u Teksasu, ubijen je predsednik SAD Džon Ficdžerald Kenedi. Za izvršenje atentata osumnjičen je Li Harvi Osvald, kojeg je dva dana kasnije u policijskoj stanici ubio Džek Rubi.



1963. Umro je engleski književnik Oldos Haksli, jedan od najistaknutijih evropskih esejista 20. veka, kosmopolita i aktivista pacifističkog pokreta (Peace Pledge Movement, 1935). Njegovi "romani ideja" zasnovani su na esejističkim modelima rasprava i sukoba načela ("Kontrapunkt života", "Vrli novi svet", "Slepi u Gazi").

1972. Predsednik SAD Ričard Nikson ukinuo je, nakon 22 godine, zabranu putovanja američkih brodova i aviona u Kinu.

1974. Generalna skupština UN dala je status posmatrača Palestinskoj oslobodilačkoj organizaciji.

1975. Huan Karlos je postao kralj Španije, dva dana nakon smrti diktatora Fransiska Franka. Poslednji španski monarh bio je Alfonso XIII, koji je 1931. pobegao iz zemlje.

1977. Anglo-francuski putnički avion "Konkord" počeo je redovni saobraćaj između Evrope i Amerike. Redovni letovi uspostavljeni su nakon dve godine pravnih rasprava zbog jačine buke koju taj avion proizvodi.

1980. Umrla je holivudska zvezda i seks simbol tridesetih godina 20. veka Me Vest.

1989. U Bejrutu je ubijen predsednik Libana Rene Muavad dok je prolazio kroz grad u svečanoj povorci povodom Dana nezavisnosti. U bombaškom napadu poginulo je još 16 ljudi.

1990. Prva žena premijer u istoriji Velike Britanije, Margaret Tačer, zbog neslaganja u njenoj Konzervativnoj stranci podnela je ostavku posle 11,5 godina provedenih na mestu premijera.

1992. Pomorsko-vazduhoplovne snage NATO-a i Zapadnoevropske unije započele su kontrolu brodova u međunarodnim vodama Jadranskog mora u cilju onemogućavanja snabdevanja SR Jugoslavije naftom i drugim strateškim materijalima.

1995. Nakon potpisivanja Dejtonskog sporazuma, kojim je okončan bosanski rat, Savet bezbednosti UN suspendovao je ekonomske sankcije SR Jugoslaviji i počeo skidanje embarga na oružje državama nastalim od bivše Jugoslavije. SR Jugoslavija je bila pod ekonomskom blokadom 1.253 dana (od 31. maja 1992).

2000. Emil Zatopek, legendarni češki trkač i jedini atletičar koji je osvojio tri zlatne medalje u trkama na duge staze na jednoj olimpijadi, umro je u Pragu u 78. godini. Prvo olimpijsko zlato osvojio je u Londonu 1948, a tri olimpijske zlatne medalje u Helsinkiju 1952. Zatopek je 1. decembra proglašen za češkog sportistu stoleća.



2002. Nigerija je odlučila da se takmičenje za Mis sveta održi u nekoj drugoj državi, zbog muslimansko-hrišćanskog sukoba u kojima je poginulo najmanje 215 ljudi.

2005. Predsednica Hrišćansko-demokratske unije (CDU) Angela Merkel, prva žena na mestu kancelara Nemačke, zvanično je stupila na dužnost.

2006. Aleksandar Litvinjenko, bivši agent KGB i oštar kritičar ruskog predsednika Vladimira Putina, umro je u Londonu od posledica trovanja radioaktivnom supstancom.

2007. Umro je francuski koreograf Moris Bežar, jedan od osnivača medernog plesa. Među njegovim koreografijama su "Bolero", Betovenova "Deveta simfonija", "Romeo i Julija", "Malro".

[Goga]

Na današnji dan, 23. novembar



1221. Rođen Alfonso X Učeni, kralj Kastilje i Leona, utemeljivač zakonodavstva, pokrovitelj nauke i književnosti, pobornik verske tolerancije. Pokrenuo pisanje španske istorije i astroloških dela, njegovom zaslugom prevedeni Biblija, Talmud i Kuran.

1531. Mirom u Kapelu završen drugi građanski rat u Švajcarskoj. Rimokatoličke oblasti priznate kao deo Švajcarske Konfederacije.

1831. Dvodnevni štrajk lionskih tkača prerastao u organizovan ustanak lionskih radnika. Ustanici zauzeli ključne punktove u Lionu i uspostavili privremenu vladu. Njihovi zahtevi za povećanje nadnica nisu prihvaćeni, vojska početkom decembra ugušila ustanak.

1855. U Senti rođen Stevan Sremac, najizrazitiji predstavnik srpske humorističke proze i jedan od najznačajnijih pisaca srpskog realizma. Član Srpske kraljevske akademije.



1883. Rođen meksički slikar Hose Klemente Orosko, osnivač novog meksičkog likovnog izraza. Prekinuo sa evropskom tradicijom i našao inspiraciju u autohtonoj umetnosti predkonkvistadorskog doba. Smatra se najvećim slikarem murala XX veka.



1889. U salonu Pale rojal u San Francisku postavljen prvi džuboks.



1891. Deodoroda Fonseka, vođa prevrata 1889. kojim je oboreno brazilsko carstvo, prvi predsednik Brazila, zbog sukoba s Kongresom prisiljen da napusti položaj.

1932. Spajanjem kraljevstava Nejd i Hejaz formirana Kraljevina Saudijska Arabija, s kraljem Abdulom Azirom ibn Saudom.

1933. Rođen poljski kompozitor Kšištof Penderecki, najmarkantnija ličnost poljske avangardne muzike u drugoj polovini XX veka.



1961. Dominikanska Republika promenila naziv glavnog grada Sijudad Truhiljo u Santo Domingo.

1971. Kina postala stalna članica Saveta bezbednosti Ujedinjenih nacija.

1976. Umro francuski pisac i političar Andre Malro, učesnik Kineske revolucije, Španskog građanskog rata, jedan od lidera Pokreta otpora u II svetskom ratu, član Francuske akademije, ministar za kulturu u vladi Šarla de Gola.

1980. U zemljotresu koji je pogodio grad Eboli u južnoj Italiji poginulo 2.735 ljudi, povređeno najmanje 7.500.

1983. SSSR napustio ženevske razgovore o ograničenju naoružanja u znak protesta zbog razmeštanja krstarećih raketa SAD u Evropi.

1989. Oko 300.000 ljudi okupilo se na centralnom trgu Vaclavske namesti u Pragu zahtevajući demokratske reforme u Čehoslovačkoj.

1995. Umro francuski filmski režiser Luj Mal, jedan od najznačajnijih predstavnika francuskog novog talasa.



1996. Otet etiopski avion boing 767, sa 163 putnika i 12 članova posade pao u more blizu Komorskih ostrva pošto je ostao bez goriva. Poginulo 125 osoba.

1999. Predsednik SAD Bil Klinton stigao na Kosovo. Klinton posetio vojnu bazu SAD Bondstil kod Uroševca i razgovarao s predstavnicima Srba i kosovskih Albanaca. Klinton od Albanaca tražio da oproste Srbima i poručio im da je vreme za borbu prošlo.

2001. U sukobima Izraelaca i Palestinaca na Zapadnoj obali ubijen vođa vojnog krila Hamasa Mahmud Abu Hanod.

2001. Tribunal u Hagu podigao treću i najtežu optužnicu protiv bivšeg predsednika Jugoslavije i Srbije Slobodana Miloševića, za genocid u Bosni i Hercegovini. Milošević ranije optužen za zločine na Kosovu i Hrvatskoj.

2002. Mir Zafarula Kan Džamali položio premijersku zakletvu, formalno označen povratak civilne vlasti posle trogodišnje vojne diktature u Pakistanu.

2003. Pod pritiskom demonstranata i opozicije, dugogodišnji predsednik Gruzije Eduard Ševarnadze podneo ostavku zbog falsifikovanja izbornih rezultata. Za predsednika Gruzije 15. januara 2004. izabran lider gruzijskog Nacionalnog pokreta Mihail Sakašvili.

2005. Pobedom na prvim posleratnim izborima u Liberiji bivša ministarka finansija Elen Džonson Sirlif postala prva žena ikada izabrana za predsednicu neke afričke zemlje.