Manastir Kovilj

Manastir Kovilj je manastir Srpske pravoslavne crkve u Bačkoj. Nalazi se pored sela Kovilj blizu Novog Sada. Podignut je u čast Svetih arhanđela Mihaila i Gavrila, koji se slave 26. juna. Pod zaštitom je države od 4. avgusta 1949. godine. Tačnih podataka o osnivanju manastira nema. Prema predanju ulogu osnivača imao je prvi srpski arhiepiskop Sveti Sava u 13. veku, ali o tome ne postoje nikakvi istorijski izvori.



Najraniji pisani spomen nalazi se u Minhenskom psaltiru iz 14. veka, ali bez datiranja, gde se pominje Manastir Privina Glava, u dva popisa njegovih stvari, te zajednička svojinu sa Manastirom Kovilj, na osnovu čega se pretpostavlja da je Manastir Kovilj prvobitno bio metoh Manastira Privina Glava. Pouzdano ce jedino može tvrditi da je sadašnji manastir Kovilj već postojao krajem 16. ili početkom 17. veka.

Takođe, postoje podaci da je 1651. godine oslikana stara crkva, pa se na osnovu toga, po starim običajima, pretpostavlja da je nekoliko decenija pre toga bila izgrađena. U poslednjim decenijama 17. veka dolazi do ratnih razaranja. Bratstvo, koje se nalazilo rasejano po Ugarskoj, sa sobom je nosilo vredne knjige i zapisivalo događaje. U periodu od 1686.-1697. godine, Turci su u četiri navrata rušili manastir. Tek posle Karlovačkog mira 1699, preživeli monasi i novi, pridošli iz Srbije, obnovili su bratsvo, a stara crkva je obnovljena 1705-1707.

Današnji hram je građen od tesanih kamenih kvadera krečnjaka sive boje 1741—1749. Graditelji crkve su bili Teodor Kosta i Nikola Krapić. Tokom druge polovine 18. veka crkva je ukrašavana i snabdevana svim potrebama i mobilijarom. Godine 1758. carica Marija Terezija je manastiru dodelila diplomu (privilegiju), kojom cu utvrđene granice zemljišnog poseda, sa tačnim razgraničenjima od susednog naselja Koviljskog Šanca.

Godine 1772. Bački episkop Mojsej Putnik postavio je za arhimandrita Jovana Rajića, prvog modernog srpskog istoričara i bogoslovskog pisca. Zahvaljujući osnivanju Šajkaškog bataljona 1763. koga su sačinjavali najvećim delom Srbi, sačuvana su srpska naselja u području manastira. U takvoj sredini manastir se razvijao i uživato podršku i pomoć naroda u duhovnom i materijalnom pogledu.



U toku 1849. ratne godine, za vreme Mađarske revolucije, kaluđeri sa igumanom Kovilja su bili primorani da se na brzinu povuku u Srem ostavivši gotovo svu imovinu, koja je posle toga opljačkana. Manastir je tada veoma oštećen, a zajedno sa njim uništeno je i njegovo ogromno kulturno blago. Obnova je sprovedena, već 1850, sredstvima države, pomoći od Rusije i darovima od naroda. Istom prilikom razrušen je stari hram živopisan freskama iz 1651.

Za novi hram izrađen je ikonostas čiju je drvenariju i rezbariju uradio Jovan Kisner, a za oslikavanje je angažovan tada mladi akademski slikar Aksentije Marodić. Živopisanje se odužilo sve do 1891. Marodić je hram ukrasio scenama iz Hristovog života, kao i kopijama iz čuvenih galerijama Beču, Minhenu, Parizu, Rimu, Veneciji, Napulju. Pozlatu ikonostasa uradio je pozlatar Ludvig Tauš 1890. godine.

Prvi svetski rat je manastir prošao neoštećen. Posle rata je sprovedena agrarna reforma, pa mu zemljišni posed u izvesnoj meri smanjen, a 1933. manastir je ostao ženski. Već 1941. mađarske okupacione vlasti su opljačkale manastir i proterale kaluđerice, tako da su se one preselile u Manastir Fenek. Odatle su ih pak proterale ustaše, tako da je sestrinstvo na kraju završilo u Manastiru Sv. Petke kod Paraćina.